ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ: ΜΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΟΧΙ ΜΙΑ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΓΗ
Του Ζήση Δρούβη*
Εχουν γραφτεί πάρα πολλά και από πολλούς πάνω στο θέμα της αυτονομίας, έχουν γίνει διαλέξεις, δημόσιες συζητήσεις και λοιπά κι έτσι έχουν ακουσθεί απόψεις που καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα από «άκρως υπέρ» μέχρι «άκρως κατά» μιας αυτόνομης Βορ. Ηπείρου.
Εμείς θ' ασχοληθούμε μ' αυτό το καυτό θέμα μια για πάντα, καταλυτικά ελπίζουμε, και ευελπιστούμε ότι στο τέλος θα έχουν σίγουρα πεισθεί οι αναγνώστες μας για το εξής: μια αυτόνομη Βόρειος Ηπειρος, μέσα στην αλβανική επικράτεια, με όλα τα δίκαια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που προβλέπονται από τις διεθνείς συμβάσεις και τις συνθήκες, για τους Ελληνες που ζουν στην Αλβανία, είναι η μόνη βάση πάνω στην οποία μπορούν να τεθούν τα θεμέλια καλής διαβίωσης των δύο λαών, αλβανικού και ελληνικού, και μιας πραγματικά σωστής συνύπαρξης των δυο κρατών, Ελλάδας και Αλβανίας.
Θα ξεκινήσουμε με τον ορισμό της λέξης «αυτονομία» όπως δίνεται από την Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαροΰς, Μπριτάννικα όπου για τη λέξη αυτή αναγράφει για τις διάφορες περιπτώσεις, εκτός των άλλων, και τα εξής: Στους νεωτέρους χρόνους και με τη δημιουργία της επιστήμης του Διεθνούς Δικαίου, η έννοια της αυτονομίας παρέμεινε αρκετά ελαστική και έχει διάφορες σημασίες μία από τις οποίες είναι και «το καθεστώς ορισμένων περιοχών ενός κυρίαρχου κράτους να κυβερνώνται και να διοικούνται με δικά τους τοπικά όργανα». Στην συνέχεια και, μεταξύ άλλων πολλών, αναφέρει: Η αυτονομία αυτού του είδους δίνεται είτε με τη μορφή παραχώρησης, από την επικυρίαρχη πολιτεία, είτε με τη μορφή διεθνούς σύμβασης μεταξύ της επικυρίαρχης πολιτείας και άλλων κρατών.
Η αυτονομία της Βορείου Ηπείρου το 1914 αποκτήθηκε έπειτα από αιματηρότατο αγώνα που η επιτυχία του έπεισε τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής και ανάγκασε την τότε αλβανική κυβέρνηση να συμφωνήσει για το καθεστώς αυτό. Γι' αυτό, όμως, το συγκεκριμένο γεγονός θα επανέλθουμε με λεπτομέρειες στη συνέχεια, σε άλλο γραπτό.
Εδώ πρέπει να συμπληρώσουμε ότι η αυτονομία είναι από τα ελάχιστα των πολιτικών δικαιωμάτων, απ' αυτά που προβλέπονται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, αν λάβουμε υπ' όψιν μας ότι εκεί συμπεριλαμβάνεται ακόμα και η αυτοδιάθεση, σαν αναφαίρετο δικαίωμα των λαών.
Η αυτονομία δεν είναι μια τυποποιημένη συνταγή, που χρησιμοποιείται η ίδια πάντα, όταν αποφασισθεί η εφαρμογή της σε μια περιοχή κάποιας χώρας. Είναι η κατάληξη διαπραγματεύσεων, που στο τέλος δίνουν τους κανόνες που θα ισχύσουν για την εφαρμογή της στην συγκεκριμένη περίπτωση. Ετσι, λοιπόν, σε πολλές χώρες σ' όλο τον κόσμο υπάρχουν σήμερα ποικίλες περιπτώσεις αυτονομικής διακυβέρνησης περιοχών, που σε καμία απ' αυτές δεν βρίσκουμε ακριβώς τις ίδιες συμφωνίες, που να ισχύουν και σε κάποιαν άλλη.
Αν κοιτάξουμε στην Ευρώπη και μόνο, οι αυτόνομες περιοχές μετρώνται σε διψήφιο αριθμό.
Υπάρχουν, λοιπόν, πάμπολλα παραδείγματα ομαλότατης λειτουργίας του θεσμού της αυτονομίας και αξίζει ν' αναφερθούν εδώ μερικά απ' αυτά.
1. Αυτόνομες έχουν κηρυχθεί με το ιταλικό σύνταγμα της 1ης Ιανουαρίου 1948 οι περιοχές Σικελία, Σαρδηνία, Τρεντίνο Ανω Αδίγης και η κοιλάδα της Αόστης. Εκτός των άλλων, λοιπόν, υπάρχουν και γερμανόφωνα σχολεία στις βό ρειες περιοχές, που βέβαια λειτουργούν και αυτά κάτω από την ιταλική νομοθεσία περί παιδείας.
2. Μετά την επαναφορά της Κοινοβουλευτικής. Δημοκρατίας στην Ισπανία και από το 1987 υπάρχουν πολλές αυτόνομες περιοχές, από τις οποίες τρεις (επονομαζόμενες ιστορικές) ξεχωρίζουν ιδιαίτερα. Αυτές είναι η Καταλονία, η Γαλικία και η Χώρα των Βάσκων, όπου οι γλώσσες τους μαζί με τα καθαρά ισπανικά αναγνωρίζονται από το Σύνταγμα ως οι τέσσερις επίσημες γλώσσες της Ισπανίας. Τους έχουν επίσης παραχωρηθεί εξουσίες στους τομείς πολιτισμού, υποδομών, περιβάλλοντος, υγείας, εμπορίου, αστυνομίας και άλλες.
3. Στη Φιλανδία η σουηδική κοινότητα-μειονότητα αριθμεί 300.000 άτομα, σ' ένα σύνολο πληθυσμού πέντε εκατομμυρίων. Η κοινότητα αυτή απολαμβάνει όλα της τα δικαιώματα, οι επίσημες γλώσσες της Φιλανδίας είναι τα φιλανδικά και τα σουηδικά, όλες οι επιγραφές και τα πάντα είναι γραμμένα και στις δύο γλώσσες και το σπουδαιότερο: στις επαναληπτικές εκλογές για τον νέο πρόεδρο της χώρας, τον Φεβρουάριο του 1994, ήσαν δύο υποψήφιοι στη δεύτερη φάση, από τους οποίους η κ. Ελίζαμπετ Ρεν της σουηδικής μειονότητας, που ήταν μάλιστα υπουργός Αμύνης της Φιλανδίας από το 1990.
Ο κύκλος των παραδειγμάτων αυτών για να κλείσει θα χρειασθούν ακόμα πολλά να γραφούν. Εξάλλου, η παραπάνω αναφερόμενη εγκυκλοπαίδεια έχει πάρα πολλά, πάντα κάτω από τη λέξη «αυτονομία». Η λέξη, λοιπόν,μ αυτή δεν είναι ταμπού, όπως έχουν αφήσει πολλοί να εννοηθεί. Είναι συνήθως η αυτονομία, η μόνη λύση σε προβλήματα μεταξύ περιοχών και λαών που πραγματικά αμβλύνει τις διαφορές τους.
* Ο κ. Ζήσης Δρούβης ήταν υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλες για δυο δεκαετίες, πολύ καλός γνώστης σε θέματα μειονοτήτων και ειδικά στο θέμα των ελλήνων της Βορείου Ηπείρου.
* Ο κ. Ζήσης Δρούβης ήταν υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλες για δυο δεκαετίες, πολύ καλός γνώστης σε θέματα μειονοτήτων και ειδικά στο θέμα των ελλήνων της Βορείου Ηπείρου.